O kreatywności, przedsiębiorczości i kompetencjach cyfrowych

Wśród kierunków realizacji polityki oświatowej Państwa na rok szkolny 2019/20 znalazł się zapis dotyczący rozwijania kreatywności, przedsiębiorczości i kompetencji cyfrowych uczniów, w tym bezpiecznego i celowego wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych w realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego.

W jednym punkcie zawarto bardzo szeroki zakres różnorodnych kompetencji. Łączy je przynależność do grupy tzw. kompetencji przyszłości, których posiadanie przyczynia się do sukcesów na rynku pracy. Warto więc zastanowić się, jak je rozwijać na lekcjach.

Kreatywności i przedsiębiorczości sprzyjają takie cechy, jak otwartość, ciekawość poznawcza, samodzielność, niezależność, ale także – wytrwałość i pracowitość. Szkoła powinna więc kreować takie sytuacje edukacyjne, w których uczniowie poszukują niestandardowych rozwiązań stawianych przed nimi problemów, rezygnując z – nierzadko narzucanego przez nauczyciela – jednego, typowego schematu działania. Środowisko szkolne winno zachęcać do samodzielnych aktywności, doceniać zaangażowanie, pozostawiając przy tym przestrzeń do błędów. Trudno bowiem o bycie twórczym bez ich popełniania. Psychologowie uważają, że to właśnie bariery psychospołeczne, wynikające z poddawania ciągłej ocenie naszych działań, są w dużym stopniu odpowiedzialne za tłumienie w nas kreatywności, innowacyjności, zaangażowania i pasji. W rozwijaniu przedsiębiorczości i kreatywności naszych uczniów niezastąpione będą więc takie metody pracy jak: uczenie – nauczanie oparte o projekty (ang. Project Based Learning), czy też nauczanie metodą rozwiązywania problemów (ang. Problem Based Learning). Stawiają one ucznia w centrum procesu uczenia – nauczania, skłaniają do samodzielności w poszukiwaniu rozwiązań, czyniąc go odpowiedzialnym za własne uczenie się. Warto też dążyć do takich sytuacji, w których nauczanie szkolne jest ściśle powiązane z życiem codziennym. Chodzi o takie momenty, w których uczniowie wykorzystują zdobywaną w szkole wiedzę teoretyczną, najlepiej z różnych dziedzin, do rozwiązywania realnych problemów, z którymi się stykają. Mogą na przykład poszukiwać odpowiedzi na pytania, dlaczego cała klasa w tym samym czasie choruje na grypę i jak się przed tą choroba uchronić (drobnoustroje). Mogą badać życie ptaków, konstruując w tym celu karmnik z zamontowaną kamerką, a następnie podjąć obserwacje, by później analizować zgromadzone dane i wyciągnąć z nich wnioski. Mogą w końcu, diagnozując potrzeby środowiska, w którym żyją, zaangażować się w różnorodne projekty społeczne. Będzie to dla nich nieocenione doświadczenie związane z planowaniem własnych aktywności, pracą zespołową, podejmowaniem decyzji, komunikacją z innymi, czy też wytrwałością w doprowadzaniu podjętych działań do końca.

We współczesnym świecie trudno wyobrazić sobie te wszystkie aktywności bez rozważnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w konkretnych kontekstach sytuacyjnych. Ogromne ilości informacji znajdujących się w sieci wymagają umiejętności ich wyszukiwania, selekcjonowania, krytycznej analizy z punktu widzenia ich rzetelności i użyteczności. Projektowe i problemowe metody pracy te sprawności kształtują. Warto też podsuwać uczniom różnorodne, sprawdzone przez nas wcześniej programy i aplikacje, służące, przykładowo, pracy zespołowej (Slack, Trello), pozwalające realizować różnorodne projekty graficzne (Canva), robić pomiary i obliczenia (Measure), czy też rozpoznawać rośliny na pomocą ich wykonanych wcześniej zdjęć (PlantNet). Przykłady takich wartościowych, użytecznych programów można mnożyć w nieskończoność.

Z wykorzystaniem technologii i Internetu łączy się kwestia bezpieczeństwa dzieci w sieci. Bez wątpienia to jedno z najważniejszych, a przy tym najtrudniejszych wyzwań wychowawczych ostatnich lat. Aby uchronić ich przed zagrożeniami, trzeba z rozwagą z nimi o tym rozmawiać. To w równym stopniu zadanie rodziców, jak i szkoły!